Yaglarin, sagligimiz üzerindeki etkilerini inceleyen pek çok arastirma yapildi. Sonuç olarak saglikli ve uzun bir yasam için yaglara ve genç kalmak için de yag asitlerine ihtiyacimiz oldugu ortaya çikti. Yaglar, uzun yillar kilo aldirmaktan tutun da cilt sorunlarina, kalp hastaliklarina ve kanser gibi ölümcül hastaliklara kadar pek çok saglik sorununun sorumlusu olarak suçlu sandalyesine oturtuldu. Bu nedenle bize söylenen hep saglikli ve uzun yasamak için yag tüketimini en aza indirgememiz hatta formda kalabilmek için tamamen uzak durmamiz oldu. Oysa yasam için ihtiyacimiz olan en önemli besin kaynaklarindan biri, yaglar. Yaglar olmadigi takdirde vücudumuz saglik için çok gerekli olan A, D, E ve K vitaminlerini özümseyemiyor. Yaglar, önemli enerji kaynagi. 1 gram yag, protein ve karbonhidratlarin iki kati kadar enerji sagliyor ve vücudun enerji kitliginda depolanabiliyor. Ayrica sinir sistemi, beyin ve cinsiyet gibi hayati vücut islevleri ve vücut isisini dengeliyor. Yaglarin bir diger artisi da kalp, böbrek ve sinirler gibi yasamsal organlarin etrafini sararak zedelenmelerini önlemeleri. Yaglar ayrica vücudumuzda yapilamayan ve ancak besinler yoluyla alinan "omega" denilen yag asitlerinin vücuda alimini sagliyor. Omega nedir? 'Omega' adi akla bilim kurguyu getiriyor. Oysa ismini kimyasal yapisindan almis. Halk arasinda "balikyagi" olarak bilinen Omega-3 ile bitkisel yaglarda bulunan Omega-6 yag asitleri döllenme anindan baslayarak anne karnindan itibaren yasam boyunca vücudumuzdaki doku hücrelerinin önemli yapi taslarini olusturuyorlar. Bagisiklik sistemini güçlendirerek kalp, kanser, romatoit artrid ve sedef hastaliklarindan koruma sagliyor. Bilim adamlarinin benzersiz ve güçlü ilaç olarak adlandirdiklari Omega-3 yag asitleri olmadan "beden çöker" demek hiç de abartili olmaz. Çünkü bu yag asitleri hücrelerin davranisini kontrol ediyor ve her hücre nasil isliyorsa, bedenin tümü de öyle isliyor. Hücrelerin her birindeki en ufak bir yag asidi dengesizligi, onlarin çildirmalarina ve tüm bedende kaos ortami olusturmalarina yol açiyor. Omega-3, retina, beyin ve sperm hücrelerinin islevlerini hatasiz olarak yerine getirmeleri açisindan gerekli. Eksikligi, retinada görme fonksiyonunun azalmasina yol açabiliyor. Ayrica, ruh hali, konsantrasyon, bellek, dikkat ve davranis bozukluklarina neden olabiliyor. Omega-3 doganin en harika çok yönlü ilaçlarindan biri. Kolesterol düsürücü ilaçlar kadar etkili. Yüksek trigliseridler için bilinen en iyi ilaç. Ayrica damar sertligi ve tikanikliligi, enfeksiyon hastaliklari ve davranis bozukluklari üzerinde olumlu etkilere sahip. Gerek Omega-3 gerekse Omega-6 yag asitlerinin dengeli alimi, sagligimiz için temel olan ideal kan dolasimini sagliyor. Ayrica beynin gelisimine, saglikli büyümeye ve bagisiklik sisteminin güçlenmesine yardimci oluyor. Cildin nemini koruyarak, genç görünmesine ve tüm cilt hücrelerinin islevlerini düzenlenmesine yardimci oluyor. Dünya Saglik Örgütü (WHO) tarafindan önerilen ideal denge, her 5-10 gram Omega-6 yag asidine karsilik 1 gram Omega-3 yag asidi seklinde. Asiri Omega-6 yag asiti alimi Omega-3 yag asitlerinin yararini baltayabiliyor. Omega-3 ve Omega-6 yag asitleri vücutta görevleri geregi kendi aralarinda sürekli rekabet halindedirler. Omega-3, kanin akiskanligini saglarken, Omega-6 pihtilasmayi artiriyor. Omega-6, büyüme ve cilt için gerekli, Omega-3 ise saglikli ve uzun bir ömrün anahtari. Asiri Omega-6 alimi kani pihtilastirmanin yani sira kolesterol plaklarinin olusumunu kolaylastirip, alerji ve iltihaba bagli hastaliklarin gelisimine yol açiyor. Omega-3 ise tam tersini yani kanin pihtilasmasini, kolesterolün yükselmesini ve iltihabi hastaliklarin olusumunu engelliyor. Omega-6 en çok bitkisel siviyaglarda, Omega-3 ise en çok yagli baliklarda bulunuyor. Baliklar bu maddeyi yosun ve planktonlardan elde ediyorlar. Omeganin Yararlari Omega yaglarinin dengeli alimi vücudu pek çok hastaliklardan koruyor. Kalp hastaliklarina karsi koruyor Kötü kolesterolü düsürüp, iyi kolesterolü artiriyor. Düsük kolesterol seviyesini normal degere çikartiyor. Kalp krizinde etken bir rol oynayan trigliserid seviyesini azaltiyor. Kanin akiskanligini saglayarak, kalp tarafindan kolayca pompalanmasina yardimci oluyor. Böylece damar tikanikligi (tromboz) ya da damarlara yag birikimini (arterioskelerosis) önlüyor. Kalp krizi riskini en aza indirgiyor. Kalp hastaliklarinin bir sebebi de irsidir. Bu nedenle ailesinde kalp hastaligi olanlarin küçük yaslardan itibaren dengeli omega yagi almalari ilerki yaslarda kalp riskini azaltabiliyor. Kansere karsi etkili Vücudumuzda bulunan kötü huylu hücreleri baski altinda tutabilmek ve yok edebilmek için bagisiklik sistemi omega yaglarindan güç aliyor. Yapilan arastirmalarda gögüs, prostat ve kolon kanseri basta olmak üzere pek çok kanser türünde omega yag asitlerinin yararli oldugu gözlendi. Kangreni önlüyor Kani inceltip damarlari koruyor ve pihtilasmayi önlüyor. Kanin tüm vücutta dolasmasini saglayarak parmak ucu hissizlesmesini, el ve ayak parmaklarinin dolasima bagli üsümesini önlüyor veya azaltiyor. Diyabeti geciktiriyor Yapilan son arastirmalar balikta bulunan Omega-3 yag asitlerinin insülinin islevini artirarak ve diyabette özellikle de tip II diyabetlilerde hastaligi geciktirdigi ortaya çikti. Yaslanmayi durduruyor Omega yag asitleri serbest radikallere karsi savasarak cilt hücrelerinin yaslanmasini engelliyor. Hücreleri yenileyip cildi güzellestiriyor. Migrene iyi geliyor Kanin beyin damarlarinda rahatça dolasmasini saglayarak migren tipi agrilari önlüyor. Iltihabi hastaliklari önlüyor Güçlü bir bagisiklik sistemi için omega yaglari çok önemli. Basta gribal enfeksiyonlar olmak üzere, sedef, romatoit artartrit, astim ve alerji gibi hastaliklarin tedavisinde önemli rol oynuyor. Depresyonu tetikliyor Yeni Zelanda, Kanada ve Almanya gibi Omega-3 yaginin Omega-6 yagina oranla daha az tüketildigi toplumlarda depresyon vakalari, dengeli Omega-3 yagi tüketen Japonya'dan 5 kat daha fazla. Omega Yaglari En Çok Kimlere Gerekli? Hamile kadinlar ve bebekler Omega, anne karnindaki bebegin saglikli gelisimi için elzem bir yag asidi. Beyin, kalp, damarlar ve gözlerin saglikli gelismesinde önemli rol oynuyor. Insan beyni dogumdan önceki son üç ayda hizla büyür,dogumdan sonraki ilk 12 haftada bu büyüme hizi 3 kat artiyor.Bu nedenle hamile ve emzikli annelerin Omega-3 ve Omega 6 içeren gidalari yeterince ve dengeli biçimde almalari çok önemli.Omega-3 ve 6 dengesiyle beslenen annelerin bebeklerinde beyin,sinir sistemi ve görme yetenekleri saglikli gelisiyor.Omega yaglari ayrica,çocugun matematik zekasini gelistirip,okuma,telaffuz ve yazma beceresini arttiriyor.Eksikligi halinde çocuklarda davranis bozukluklarina(hiperaktivite,dikkat eksikligi gibi)yol açiyor. Yetiskinler Zamanla bu yag asidinin azalmasi bellek kaybi,bunama ve depresyon gibi sorunlara yol açiyor.Bunama hastaligi olarak bilinen alzheimer üzerinde yapilan arastirmalarda hastaligin balik yemeyen toplumlarda daha sik rastlandigi ortaya çikti.Omega yaglari ayrica bagisiklik sistemini güçlendirerek pek çok ölümcül hastaligin tedavisinde de önemli rol oynuyor. Omega-3 üzerine yapilan arastirmalar Degerli bir Omega-3 kaynagi olan balikyagi, ilk kez 1752 yilinda Dr. Samuel Kay tarafindan romatizmal agrilar ve kemik hastaliklari tedavisinde kullanildi. Viktorya döneminde gut, verem, bronsit, kronik cilt hastaliklari ve rasitizm gibi hastaliklarin iyilesmesinde etkili oldugu saptandi. Uzun yillar balik yemenin sagligimiza yararli oldugu bilindi bilinmesine de hangi alanda iyilestirici etkisi oldugu henüz tam olarak saptanmamisti. Ta ki 1912 yilinda vitaminlerin sagligimiz üzerindeki önemi kesfedilene kadar. Balik yaginin en zengin A ve D vitaminleri kaynagi oldugu anlasildiktan sonra bu konuda arastirmalar hizlandi. 1976 yilinda Eskimolar üzerinde yapilan bir arastirma bilim dünyasini saskina çevirdi. Asiri hayvansal yagla beslendikleri halde Grönland Eskimolarinin kanlarindaki kolesterol orani çok düsüktü. Koroner kalp hastaliklari, kanser ve romatoit artrid hastaliklarinin orani diger toplumlara göre çok azdi. Bunun üzerine Eskimolarin beslenme aliskanliklari arastirildi ve günde ortalama 400 gr yagli baliklar ve deniz ürünleri yedikleri ortaya çikti. Etkin faktörün bu hayvanlarda bulunan Omega-3 adli yag asitleri oldugu anlasildi. 1980'lerin ortalarinda baliktaki kolesterol düsürücü maddelerden birinin Omega-3 yag asitleri oldugu kesinlesti. Hollanda'da yapilan 20 yillik bir arastirmada günde en az 28 gr balik yiyenlerde, hiç tüketmeyenlere göre kalp krizine bagli ölüm oraninin yari yariya azaldigi kaydedildi. 1983 yilinda kalp krizi geçirmis erkeklere Omega-3 içeren bir diyet uygulatarak sonraki ataklarin riski arastirildi ve yagli balik yiyenlerin yemeyenlere oranla ölüm oraninin yüzde 29 azaldigi anlasildi.Arastirmalar, bol balikla beslenen toplumlarda kanser oraninin düsük oldugu görüldü. 32 ülke arasinda yapilan bir incelemede en çok balik yiyen toplumlarda meme kanseri en düsük oranda görülmekte. Omega yag asitleri hangi besinlerde bulunuyor? Omega-3 (Alfa linolenik asit): Yagli baliklar ve deniz ürünleri (özellikle uskumru, sardalye, hamsi ve somon gibi) ceviz, badem, soya filizi, kuru fasulye, soya fasulyesi, nohut, misir, misir unu, keten tohumu yagi, tatli patates, marul, lahana, brokoli ve yesil yaprakli sebzelerde bulunuyor. Uzmanlarin önerisi * Haftada en az 2-3 kez balik yiyin. Baligi kizartmak yerine izgara ya da bugulama olarak yemeyi tercih edin. Eger ailenizde kalp hastaligi varsa Omega-3 içerikli bir beslenme aliskanligi edinin ve bunu ömür boyu sürdürün. Dengeli omega yag asidi alimi, sizi kalp krizi riskinden koruyacak. * Hamileler ve süt veren anneler haftada 4-5 kez balik yemeli. Balik yemedigi günler Omega-3 yag asitlerini içeren besinleri almali. * Her sabah kahvaltida 2-3 ceviz yiyin. Balik kadar olmasa da degerli bir Omega-3 kaynagi olan ceviz, kalbi koruyor ve beynin performansini artiriyor. * Orta yaslilar 'alzhemeir' hastaligindan korunmak için bol bol balik yemeli. Bu mümkün degilse doktora danisarak balikyagi haplari almali.
