Usenet yani tartışma veya haber gruplarıı(news group) dünya üzerindeki milyonlarca ağ kullanıcısının (Internet/Bitnet vb.) çok değişik konularda haberler, yazolar gönderdiği bir tartışma platformudur. Kullanıcıların gönderdiği postalar (haber, değişik konularda yazı, grafik, resim,program, vb.) internet için, NNTP (Network News Transfer Protocol) isimli bir Internet protokolu kullanılarak iletilir. Bir kişinin gönderdiği bir ileti (mail, posta) hiyerarşik bir yapıda dağıtılır ve dünya üzerinde Internet erişimi olan kişiler tarafından bir Usenet Servis Sağlayıcısı (news.istanbul.edu.tr gibi) aracılığı ile okunabilir. Usenet ileti trafiği Internet hatlarının yanında, UUCP, BITNET gibi hatlar üzerinden de iletilebilir. Dolayısıyla, Usenet Internet'e özgü değildır ama arakesiti büyüktür.
Usenet bir kuruluş değildır. Usenet üzerindeki haber akışını kimse kontrol etmez. Ancak, yerel usenet servis sağlayıcıları, bünyelerinde bulundurdukları grup sayılarını kontrol edebilir, bazı grupları kendi listelerinden çıkarabilirler. Ayrıca, her usenet yerel sorumlusu (servis sağlayıcının bulunduğu yerdeki yerel sorumlu) kendi domain(ler)ini kontrol eder.
Usenet'e gönderilen bir yazı dolayısıyla hakkında dava açılan, hapse giren, para cezasına çarptırılan insanların sayısı sürekli artmaktadır. Elektronik ortamda oluşan bu tip "suç" teşkil edici eylemlere karşı cezalandırılma yoluna gidilmesi özellikle Amerika Birlesik Devletleri'nde çok yaygındır. bazı usenet grupları "moderated"tır, yani iletiler haber grubundan sorumlu bir kişiye gönderilmekte, o ise toplu olarak onları dağıtıma sokmaktadır. İletileri amaca uygunluk açısından doğal olarak bir denetim uygulamaktadır. "Unmoderated" usenet gruplarında ise böyle bir denetleme yoktur.
Usenet üzerinde, çok değişik konulara göre oluşturulmuş hiyerarşik bir yapı vardır. İleti göndermek isteyen bir kullanıcı da, bu hiyerarşik yapı içinde, içeriğine göre, iletisini bir haber grubuna (news group) gönderir. Usenet yapısı içinde onbinlerce haber grubu vardır. Haber grupları soc.culture.turkish, rec.sports.soccer gibi isimler alır. Burada görüldüğü gibi, üst seviyede bazı gruplaşmalar vardır. Bunlardan bazıları:
* alt: Alternate (bu seviyenin altında her türden grup vardır)
* bit: Bitnet listserv grupları
* comp: Bilgisayar ile ilgili gruplar
* sci: Bilimsel gruplar
* soc: Sosyal tartışma grupları
* info: Bilgi (faq-lar gibi) grupları
Her alt grubun altında başka alt gruplar da vardır. Bu, hiyerarşik olarak dallana dallana ilerler (ağaç yapısı). Örnek vermek gerekirse,
comp
comp.os
comp.os.linux
comp.os.linux.admin
comp.os.linux.hardware soc
soc.culture
soc.culture.turkish
soc.culture.usa
soc.history
Usenet haberlerini okumak ve bir iletide bulunmak için Netscape’i kullanabilirsiniz. Netscape 1.x versiyonlarında haber gruplarına erişim için Netscape’in location kutusunun içine herhangi bir news host’u yazmak yeterlidır. örnek olarak Pcmagazin’in news server’ına erişmek için, location’a
news://news.pcmagazine.com.tr yazmak gerekir. Netscape 2.x ve sonraki versiyonlarda ise Netscape news adı altında ayrı bir program penceresi açılır ve dolayısıyla haber grupları için tasarlanmış ayrı bir client program ile erişilir. Usenet, milyonlarca kişinin takip ettiği bir platformdur. Öncelikle, gönderilen iletilerin, karşımızdaki kişilerin kişilik haklarını zedelemeyecek şekilde olmasına dikkat etmeliyiz. Küfür, genel ahlaka aykırı iletiler, aşırı propagandalar vb. pek çok ülkede suç sayılmaktadır ve bu tip davranışlar sıkça cezalandırılmaktadır. Çoğu durumda ceza, bulunduğunuz merkezin usenet iletilerini almasını engellemek, sizin kullanıcı numaranız ve Internet erişiminizin geçici/sürekli kapatılması olmakla beraber son yıllarda sıkça federal hükümetler bazında (hapis/para) cezaları da görülmeye başlanmıştır. Usenet isteyenin istediğini söyleyebildiği bir platform değildır. Karşımızdaki kişilerin haklarına saygı göstermeliyiz. Usenet, ticari markaların reklamını yapabileceğimiz bir ortam da değildır, çünkü Internet'in bu tür ticari kullanımı Internet kullanım kurallarına uygun değildır. Hayatınız boyunca göremeyeceğiniz, dünyanın bir ucundaki kişilerle değişik konularda konuşmak, fikir alışverişinde bulunmak ancak bu ortamlar ile mümkündür. Bu yüzden, bilinçli bir usenet kullanımı çok önemlidır.
despo usenet bi paylasim programimi yoksa su yukardaki bilgiliyi dogrulayan heber uzerine bi programmi
sen aciklarmisin bu usenet nedir ne ise yarar diye?
)