Arkadaslar kendim oynadığım ve hem kendine has bir spor olarak hemde mükemmel bir cardio çeşidi olarak burada squash ı tanıtmaya çalışacağım..
T A R İ H Ç E
Bir çok spor dalı gibi squash oyunu da şans eseri ortaya çıkmıştır. 19.yy. ortalarında İngiltere'deki Harrow okulunda öğrenciler tenis oynamak için kort sırasının kendilerine gelmesini beklerken, o sırada kortların dışında kalan duvarlar arasında raketleri ile toplara vurmaya başlarlar. Belki çıkardıkları gürültüden belki de kırdıkları camlar yüzünden çocukların bunu yapmamaları istenir. Bu durumun devam etmesi nedeni ile çocukların yumuşak yada "squash" tipinde bir top ile oynamaları uygun görülmüş. Bunun sonucunda çocuklar sert toplarla yapamadıkları hareketleri yapabildiklerini görürler. Bazı çocuklar için bu oyun o kadar çekici olur ki terkedilmiş binalarda veya evlerinde oynamaya başlarlar.
Yüzyılımızın hemen başlarında da Londra'daki Bath Club çok popüler olmaya başlayan bu yeni "squash" oyunu için kortlar inşa ettirir.
Diğer alternatif bir teori ise, oyunun, suçluların sonrasında Avustralya'ya yollandığı Fleet hapishanesinde yayıldığıdır.
I. Dünya Savaşı sırasında Londra'daki bazı sosyal kulüpler orijinal Bath Club ve Lord's kulüplerinin ölçülerini baz alarak kortlar inşa ettirmişlerdir. Bu ölçülerin kullanımı günümüze kadar ulaşmıştır. Ölçülerin aynı kalmasına karşılık kortların yerlerinde ve yapı malzemelerinde çok büyük farklılıklar olmuştur. Bazı yerlerde kortlar ısıtmalı havuzun hemen yanında rahatsız edici sıcak bir ortamda iken, bazı kortların duvarları da açık havaya baktıklarından rahatlıkla bronşite yakalanabilirdiniz. Tavan yükseklikleri ve duvar tipleri de uzun yıllar bir standarda oturmadı.
Başlangıçta oyun sadece eğlence olarak oynanıyordu. I. Dünya Savaşı'ndan hemen sonra büyük şampiyonalar, ulusal ve uluslararası ligler başladı. 1929 yılında squash derneği kurulduğunda sadece İngiltere'de değil tüm squash oynayan ülkeler de aynı çatı altında toplanmış oluyordu.1969 yılında bu dernek Uluslararası Squash Federasyonu (International Squash Rackets Federation) bünyesine dahil edildi. Bu yeni federasyonun başlangıcında yedi kurucu üye ülke vardı. Bunlar; İngiltere, Yeni Zelanda, Pakistan, Güney Afrika, Hindistan ve Mısır'dır. Günümüze kadar ise bir çok ülke üyeliğe katılmıştır.
Arka duvarın camdan imal edilmesi birçok seyircinin maçları seyredebilmesini ve kulüplerin gelir elde etmesini sağlamıştır. Bu squash için ciddi bir aşama olmuştur. Tek taraflı bu cam kort daha sonra dört bir yanı cam olan kort şekline geliştirilmiştir. Böyle olunca 3000 seyirci kapasitesine ulaşılmış ve maçların televizyondan yayınlanması imkanı doğmuştur. Bu da sponsorluk imkanlarının artmasına, dolayısı ile de para ödüllerinin yükselmesine neden olmuştur. Bu yeniliklerin squash'a getirdiği canlılık göz ardı edilemez ama diğer taraftan para ödülünün fazlalığı, oyunu birasına oynandığı günlerden çekip çıkarıp kurallarına uyulması gereken acımasız bir rekabete sürüklemiştir.
Squash'ın patlama yapmasındaki önemli nedenlerden biri de son yıllardaki sağlıklı ve fit olma diğer taraftan da daha çok boş zamana sahip olabilme isteğidir. Bir çok kişi squash'ı fit olmak için ideal bulmaktadır. Düz koşu yerine bir kortta top peşinde olmanın daha eğlenceli olduğu fikri ile beraber hava durumu kısıtlamasının da olmaması bir kolaylık sağlamaktadır. Tüm dünyada yaygın olan squash, ülkemizde de hızla yayılmaktadır.
"OYUN ALANININ TANIMLANMASI
Kırmızı renkli çizgiler oyunun sınırlarını belirlemektedir. Ön duvarda iki adet kırmızı çizgi vardır; yere yakın olanı "alt out çizgisi (tin)", yüksekte olanı ise "servis çizgisi (cut line)" dir. Yukarıda kalan ve kortu çevreleyen kırmızı hat için "üst out çizgisi (out of court line)" deyimini kullanabiliriz. Ayrıca her iki yanda da servis kutuları bulunmaktadır.
Kortun uluslararası kurallara göre ölçüleri;
boy9750 mm.cut line1780 mm.en6400 mm.ön duvar/servis kutusu arası4260 mm.ön yükseklik4570 mm.çizgilerin kalınlıkları50 mm.arka yükseklik2130 mm.diyagonal uzunluk11665 mm.tin480 mm.kortun minimum yüksekliği5640 mm.
G E R E K L İ M A L Z E M E L E R
Giyim ve Ayakkabı
Beyaz short, t-short, çoraplar ve ayakkabılar gerekli malzemelerdir. Ancak son zamanlarda maçlarda çok parlak olmayan pastel renkli giyime de izin verilmektedir. Belirlenen normlarda ise; t-short yakalı ve kısa kollu olup, sıkmayacak ve esneme özelliği taşıyacaktır. Önceden kullanılmış malzemelerin korta girmeden önce temiz olması gerekmektedir.
Ayakkabı squash için çok önemlidir; oyun içerisinde oyunun tüm yükünü taşırlar. Bu nedenle hafif, topukları iyi kavrayan, aynı anda parmakları da sıkmayan, sağlam yapıda olmalıdırlar. Bu tür ayakkabılar için salon ayakkabısı (indoor) deyimi kullanabiliriz. Bu ayakkabıların siyah tabanlı olması durumunda lekelemeyen (non-marking) özelliğinin olmasına dikkat edilmelidir. Bir çift ince çorap ve üzerine diğer bir çift havlu çorap ile birlikte ayakkabıları giymek ayak tabanlarını pişmekten ve su toplamaktan koruyacaktır.
Raket ve Toplar
Oyuna yeni başlıyorsanız hemen bir raket satın almanız gerekmiyor. Squash oynayacağınız yerden oyun için kiralayabilir veya bir arkadaşınızdan ödünç alabilirsiniz. Zaman içerisinde size uyan raket kafanızda belirlenmeye başlar. Her raket sizin oyun tarzınıza cevap vermeyebilir. Raket; dengeli oluşu, ağırlık noktasının kafasına veya sapına doğru oluşu, kafasının genişliği, hafifliği, tellerinin gerginliği gibi belirleyici özellikleri taşır. Genellikle iki benzer özellikte raket bulundurmanız, maç sırasında raketinizin kırılması veya telinin kopması durumunda faydalı olacaktır.
Üretilen titanium raketler daha hafif olup kullanım kolaylığı getirmektedir. Raketler oyuncu düzeylerine ve beklentilerine göre değişik yapılarda üretilmektedirler.
Topların da aynı ölçülerde fakat değişik renkte benekli olanları vardır. Bu değişiklik topların hızı ile ilgilidir. Sarı, beyaz, kırmızı ve mavi sırası ile yavaştan hızlıya değişiklik gösterir. Oyuna ilk başladığınız dönemlerde her dört rengi de bulundurmanız iyi olabilir.
Mavi benekli: ekstra olarak zıpladığı için oyuna yeni başlayanlar ve kendi başına
çalışma yapmak isteyenler için çok uygundur.
Kırmızı benekli: top soğuk kaldığı için drop vuruş çalışması için idealdir.
Beyaz benekli: çok soğuk kort ortamında dostça bir karşılaşma için uygundur.
Sarı benekli: tüm turnuva ve maçlarda kullanılan toptur.
Raketlerin Bakımı
Raket üretim teknolojisinde yaşanan gelişmeler raketlerin bakımını da kolaylaştırmıştır. Eski tahta raketler, günümüzde yerini çeşitli maddelerin karışımdan oluşan "composite" veya "graphite" raketlere bırakmıştır. Bu raketler fiberden yapılmış olup,madde, raket şekline sokulan bir ısıtma işleminden geçirilmiştir. Bu işlem, raketlerin kalitesini arttırırken fiber madde nedeni ile de dayanıklılıklarını azaltmıştır. Bu nedenle raketlerin sert yüzeyler ile olabilecek teması, çizilmelere ve çatlamalara neden olmaktadır.
Raketin kafası sıyrılmaya ve fiber damarlar zarar görmeye başladığında, raketin kullanım ömrü de azalmış olmaktadır. Bu nedenle kortta raketi kullanırken dikkatli olunmalı, raketin duvarlara vurmamasına dikkat edilmelidir. Raket kafasının çevresindeki koruyucu plastik, tampon görevi görürken, raketinize de kort içerisinde koruma sağlar. Raketinizin kabı ise raketi diğer zamanlarda korur. Raketlerinizi güneş ışınlarından uzak, kuru ve serin bir yerde koruyun. Yüksek derecelerdeki ısı, nem ve soğuk raketin tellerine ve gövdesine zarar verir. Aşırı ısınma nedeni ile raketinizi araba bagajı gibi kapalı yerlerde tutmayın.
Raket tellerinin doğru ve istenilen gerginlikte tekrar takılabilmesı de çok önemlidir. Yanlış gergi raketin kafasına değişik basınçlar uygulayacağından raketin oynanabilirliği azalırken, tellerin ömrü ile beraber raketin de ömrü azalacaktır. Bu uyarılar dikkate alındığında raketin oynanabilirliği ve ömrü artacaktır.
A N A K U R A L L A R Raketinizle vurduğunuz top, ön duvardan geri gelmeli ve alt out çizgisinin (tin) üzerine vurmalı, aynı zamanda dört duvarı çevreleyen üst out çizgilerinin de altanda kalmalıdır. Oyuncu duvardan gelen topa direk vurmak (volley) veya bir kez yerden sekmesine izin vermek durumundadır. Mücadele (rally) topu karşılayan için şu durumlarda sona erer:
1. Topun yerden iki kez sekmesine izin verirse.
2. Alt out çizgisine (tin) veya altına topu vurursa, aynı şekilde topu üst out çizgisine veya dışına vurursa.
3. Ön duvara topu ulaştıramaz ise.
Oyunun normalinde top ön duvar ağırlıklı oynanır, ancak ön duvara ulaşan arka ve yan duvarlardan gelen vuruşlar da geçerlidir. Böylece squash oyunun önemli bir özelliği ile karşı karşıya kalıyoruz, "açılar". Buna göre oyuncular sadece topun ön duvara gidişini ve sekişini değil, açıları da göz önüne almaları gerekmektedir. Squash oyunuda sayıyı servisi atan taraf kazanır, mücadeleyi (rally) servisi karşılayan kazanır ise servis el değiştirmiş olur. Servisi atan oyuncunun skoru önce söylenir, 5-7 gibi bir skorda servisi atanın 5, karşılayanın ise 7 panı olduğu anlaşılır. 9 puana ilk ulaşan oyunu kazanır, ancak oyun önceden 8-8 ise o zaman servisi karşılayacak olan taraf 9 veya 10 olarak bitiş skorunu seçebilir. Maçlar 3 set üzerinden 2 set kazan (best of three) veya 5 set üzerinden 3 set kazanan (best of five) şekilinde oynanır. Bazı maçlarda set sayıları 15 üzerinden oynanmakta, ancak yapılan her hata sayı ile değerlendirilmektedir.
Maça Başlarken
Servisi ilk atacak oyuncu genellikle raket çevirme ile belirlenir. Raket üzerindeki belirgin bir işaretin ters veya düz tahmini ile yapılır. Böyle belirgin bir işaret yoksa para atışı yapılabilir.
Geçerli Servis
Top servis çizgisinin (cut line) üzerine vurduktan sonra sahanın rakip çeyrek alanının içine düşmesi gerekmektedir. Üst out çizgisine veya onun dışına da vurmaması gerekir. Aksi durumunda servis el değiştirir (hand-out).
Oyuna başlayan veya servis atma hakkını alan kişi istediği taraftan (sol veya sağ) servisi atabilir, ancak sayıyı kazanırsa diğer servis alanına geçer.
Ayak Hatası
Servisi atan kişinin bir ayağı servis kutusunun tam içinde olması gerekmektedir; aksi durumunda ayak hatası (foot fault) yapmıştır, servis el değiştirir. Eğer squash dar alanda oynanan son derece mücadeleci ve hızlı bir oyun olmasaydı kuralları da daha basit olurdu. Squash kuralları iki oyuncunun (çiftlerde dört oyuncunun) birbirlerini engellememelerini dürüst ve emniyetli oynamalarını düzenler. Bir engelleme pozisyonunda engellenen oyuncu durmalı ve let istemelidir (oynanan oyunun tekrarını istemek). Oyuncu engellendiği sırada oyuna devam ederse veya sonrasında vuruş denemesinde bulunursa let isteyemez. Hakem pozisyonun let, no let, veya stroke olduğuna karar verir. Hakem bulunmayan maçlarda kararları oyuncular kendi aralarında verirler.
No Let
Aşağıdaki durumlar oluştuğunda hakem "no let" kararı verecektir:
1. Eğer oyuncu topa yetişemeyecek durumda idi ise.
2. Eğer oyuncu topa yetişebileceğini gösterecek yeterli hamleyi yapmadı ise.
3. Eğer oyuncu vuruşa kalkışmış ve ıskalamış ise, karar "no let" olur. Ancak vuruştan önce raket rakibe değer ve hemen let istenirse, pozisyon let olarak değerlendirilir.
Let
Topa yetişip mücadeleye (rally) devam edebilecek iken, rakibin engellemede bulunmasıdır.
Stroke
Stroke; aşağıdaki nedenlerden dolayı ceza olarak servisin el değiştirmesi, yada servisi karşılayanın stroke ile cezalandırılması halinde karşı tarafın sayı kazanmasıdır. Mücadeleye (rally) şu durumlarda stroke kararı verilir:
1. Hucum eden oyuncunun sayıyı kazanacak pozisyonda olması.
2. Rakip vuruşu yapacak iken, diğer oyuncunun yolundan çekilmek için gerekli çabayı göstermemesi
Rakibe Top ile Vurmak
1. Eğer top ön duvara önce vuracak şekilde giderken rakibe vurur ise, sayı vuran kişinindir.
2. Eğer top önce yan, devamında ön duvara vuracak idi ise, let kararı verilir.
3. Topa vuracak kişi, arkadan seken topa dönerek vurur ise let kararı verilir. Tabi ki vuruş sonrasında topun out olmayacak şekilde ilerlemesi gerekir.
Şekil 2 : A oyuncusu vuruşunu yapmak üzeredir ve ön duvara direk olarak topu vurabilme fırsatı kendisine verilmelidir. Bu nedenle de B oyuncusu taralı bölgenin dışına çıkar
<<< T e k n i k >>>G İ R İ Ş Squash oyuncusunun düzeyi, temel hareket ve teknikleri uygulayabildiği oranda belli olur. Oyuncunun hız, kuvvet, kabiliyet gibi başlangıçta kendisine avantaj sağlıyacak özellikleri olabilir, ama sonucu belirleyecek olan teknik düzeydir. Squash bir çeşit savaştır; bu savaşta mutlu olduğumuz sevindiğimiz, hırslanıp sinirlendiğimiz veya üzülüp umutsuzluğa kapıldığımız anlar olur. Aynı zamanda oyun içinde baskı altındayızdır. Bu baskı bizim genellikle tekniğimizi ve kontrolumuzu bozar. Böyle durumlarda top ile olan zamanlama bozulur, topa ya çok yaklaşırız ya da hareket halinde vuruşumuzu yaparız. Tekniğin güçlü olmasını gerektiren bu şartlar altında oyuna yeni başlarken hemen maç ortamına girmektense, temelinizi sağlamlaştıracak ön çalışmalar yapmanız çok önemlidir.
Bu bölümü okuduktan sonra elinize bir raket alarak tekrar okumanızda yarar var. Normal raket tutuşu "continental" veya "tokalaşma" olarak bilinir. Squash için en önemli temel özelliklerin başında gelir. Şimdi raket tutuşunu basamaklar halinde görelim:
1. Sağ el oyuncusu iseniz, sol eliniz ile raketin orta kısmından tutun. Yukarıdan baktığınızda raketin tellerini göremiyeceğiniz şekilde raketi yere dik tutun. Bu durumda raketin sadece çerçevesini düz bir çizgiymiş gibi göreceksiniz.
2. Sağ elinizin ayası yere bakacak şekilde elinizi açarak raketin sapını (grip) tutun. Bu tutuşu sapın orta yerine denk getirin, sapın dibine veya çok ilerisine gelen bir tutuş olmasın. Parmaklar ise raketi kavrarken sıkılmış yumruk gibi olmamalıdır. Baş parmak tetik çeker gibi dururken diğ.parmaklar da aynı oranda yaygın dururlar. Baş parmak ise orta parmak ile temastadır.
Resim 5:V şeklindeki elinizin ayası ile yere dik tuttuğunuz raketin sapını üstten kavrayın
Resim 6:Raket sapını orta yerinden kavrayın.Tetik çeker gibi duran parmağa dikkat edin.Parmaklar resimdeki gibi ayrık durmalıdır.
3. Bir numaralı açıklamadaki gibi raketi tuttuğunuzda oluşturduğunuz tetik parmak ve baş parmak yukarıdan baktığınızda bir V şekli oluşturur.
4. Raketin kafasını bileğinizle yaklaşık 90 derece oluşturacak şekilde kaldırdığınız zaman parmaklarınızın dışında, bileğinizde ikinci bir V şekli oluşacaktır. Bu iki V şeklini tüm vuruşlarda kullanacağınız için stilinizde bunların yer etmesi gerekir.
Yeni diğer bir tutuş şekli daha vardır. Bu tutuş şeklinde raket yukarıda anlatıldığı gibi tutulurken yere dik olarak duran raket kafası elde çevrilerek yüzü size bakacak şekilde yere paralel duruma getirilir (Ben bu stile "tava tutuşu" diyorum, gerçekten de bu stilde tavayı tutar gibi raketi tutmak gerekiyor). Doğal olarak raket sapı böyle bir tutuş için imal edilmediğinden bu tutuş şekli size garip gelecektir. Ancak bu stilin bazı avantajları vardır; öncelikle raketin kafası açık olarak oynandığı için topu alt out çizgisine vurup hata yapma oranı azalır. Diğer taraftan volley vuruşlardaki kontrolü arttırır. Genellikle bu stil dünyada üst düzey oyuncular arasında yayılmaktadır.
Kendinize uyan bir stil ile squash oynamaya başlıyacaksınız. Bu raket tutuş şekli ile ileride göreceğiniz tüm vuruşları yapabileceksiniz. Unutmayın squash oyununda teniste olduğu gibi raketinizi istediğiniz yöne çevirecek zamanı bulamazsınız.
Yine raket tutuşu konusu içerisinde açıklanması gereken diğer bir konu "bilek"tir. Raket için "kolumuzun bir uzantısıdır" diyebiliriz. Dolayısı ile raketin kafasını elimizi kontrol edebildiğimiz gibi kontrol edebilmeliyiz. Bunun için gerekli şey raketi istenildiği gibi tutmak ve bilek kontroludur. Squash oyunununu bir "bilek" oyunu olduğuna dair yanlış bir kanı vardır. Aslında topa uygulanan güç, omuz, dirsek ve bilek yolu ile raketin başına aktarılan güçtür. Büyük bir banyo havlusunun ucunu bir kırbaç becerisi ile kullanarak arkadaşınızın bacağını acıtırken, havlunun ucuna uygulattığınız gücü raketin kafasına da aktarabilmelisiniz. Kısaca bileğinizin V şeklinde ve sıkı olması gerekmektedir.Bunları gerçekleştirdiğinizde yapacağınız vuruşlarda bilek kendi sıkılığını gerektiği kadar ayarlıyacaktır
O N T R O L L E R Top Kontrolü
Basit olarak topu raketin ortasına denk getirebilmektir. Bu beceri squash topunun az zıplaması da göz önüne alındığında raket sporuna yeni başlayan birisi için sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Oldukça moral bozucu da olabilir. Yapılacak bazı çalışmalar bu problemi çözecektir. Yukarıda anlattığım tava şeklindeki tutuş ile topu raketin ön yüzünde (forehand) 10 kez zıplatmaya çalışın, bunun için korta girmeniz gerekmez. Daha sonra bu vuruşları 100'e kadar geliştirin. Aynısını bu kez raketin ters yüzü (backhand) ile çalışın. Daha sonra korta geçerek ön duvara 2 m. uzaklıktan kendinize top atmayı deneyin. Raketinizin yüzünü açarak ve topu daha yukarıya vurarak kortun arkasına doğru gerileyin. Arka duvara ulaştığınızda tersini yapmaya başlayarak ön duvara doğru ilerlemeye başlayın. Tabi bu durumda topu daha aşağıya doğru vurmaya başlamalısınız. Yine duvara yakın durup alttan topa vurarak yere düşürmeden volley şeklinde çalışabilirsiniz.
Hareket Kontrolü
Bir basketbol maçında foul atışı atan bir oyuncunun ne kadar uzun zaman harcayıp sayıyı yapmaya çalıştığını hepimiz biliriz. Maç içerisinde ise aynı oyuncu iyi tutulduğunda ve baskı altında iken aynı sayıyı kolay bulamaz. Çünkü foul atarken kullandığı zamanı ve pozisyon rahatlığını o anda bulamaz. Squash maçında da koşarken, aniden yön değiştirirken, tam eğildiğinizde uzanmanız veya zıplamanız gerekirken topa istediğiniz şekilde dengeli vurmak pek kolay olmaz. Bu koşarken hedefe oku tam isabet ettirmeye çılışmak gibi birşeydir. Bu nedenle vuruştan önce durmanız ve amacınızı belirlemeniz gerekir.
Hareket kontrolünde üç önemli nokta vardır:
1. Vuruş için doğru yerde olmak gerekir.
2. Durmuş olmak ve vuruş için sabit olmak gerekir.
3. Topa olan uzaklık ve dizlerin durumu.
Oyun sırasında topa vurmadan önce doğru yere gidip vucudunuzu dengeleyerek durmuşsanız, raketi hazırlamış topun sizin vurmak istediğiniz yere gelmesini bekliyebiliyorsanız gerisi kolay demektir.
Squash oynarken karşılaşılan en belirgin problem oyuncuların topa koşmalarıdır. Topa doğru koşmayın. Topa vurmak istediğiniz yere doğru koşun. Bu vuruş için doğru yerde olmak demektir. İyi oyuncu kafasında topun sekeceği yeri önceden canlandırır ve oraya doğru hareketlenirken de yine kafasında yapacak olduğu vuruşu belirler. Topa olan uzaklığın da önemi büyüktür. Eğer topa uzanarak vurma durumunda isek dengesiz ve gücümüzden kaybetmişiz demektir.Topa çok yaklaşıldığında da, ki bu durum sık tekrarlanan bir hatadır, o zaman vuruş kesilir, belirsizleşir ve vucut dengesini kaybederek geriye doğru düşer. Dizlerin ise diğer raket oyunlarına göre çok daha fazla bükülmesi gerekir. Çünkü duvardan top sektikten sonra yere oldukça yakın kalır, fazla yükseklik kazanmaz.Yeterince eğilmeme durumunda hata oranı yüksek olacaktır. İstenildiği oranda dizler büküldüklerinde ise, raket kol ilişkisi vuruş anında tam olacağı gibi, topu rahat takip etmek ve T bölgesine (kortun merkezi) çabuk gitmek gibi avantajları da beraberinde getirecektir.
Denge
Vuruştan hemen önce durmuş ve vucudunuzu sabitlemiş iseniz kontrollü bir vuruş yapma olasılığınız yüksektir. Bu duruş, vucudun üst kısmı ve swing için gerekli dengeyi de sağlamalıdır. Bu duruş anında dizlerin de bükülü olması bir çeşit süspansiyon görevi görecektir. Yani vucudun ağırlık noktası top ile olan mesafeyi ayarlıyabilmek için dizler üzerinde oynak kalacaktır. Aynı şekilde vucudun tekrar T bölgesine hızla dönmesini de sağlıyacaktır.
Maç içerisinde toptan uzaklığınız kötü, pozisyonunuz zayıf olabilir, ancak yine de vuruş anında sabit ve dengeli olursanız yeterli bir vuruş yapabilirsiniz.
Nasıl yürürken sağ ayak sol kol dengeli hareket ediyorsa, squash oynarken de dengeyi sağlayacak ideal vuruş pozisyonu vardır. Bu pozisyonda:
1. Omuzlar ve yüz yan duvara bakacak,
2. Ön duvara yakın olan ayak bir adım önde olacak ve ayak ucu yan duvara dik bakacak,
3. Arka duvara yakın olan ayak arkaya doğru hayali 30 derecelik bir acı yaparak duracak,
4. Ön diz gibi arka diz de bükülü duracak (vücut ağırlığının yüzde yetmişi ön dize, yüzde otuzu arka dize olmalıdır).
5. Omuzlar, diz ve ön ayak baş parmağı aynı dikey hat üzerinde olmalıdır.
Aynı kuralları backhand vuruş için de uygulayın.
Forehand duruşunda omuzlar ve yüz yan duvara bakmalı, vücut ağırlığı ön bacağa verilmelidir.Backhand duruşunda da forehand duruşundaki özellikler dikkate alınmalıdır. Dizlerin ise bükülü olması gerekmektedir.
Bu vuruş şekli, vücuda vuruş için en ideal pozisyonu sağlar. Bunu gerçekleştirebilmek için çoğu zaman poziyona göre ayağınızı diğer tarafa getirme zorluğu yaşatsa da buna değer. Bazen forehand poziyonunda öne uzanırken ya da aniden kortun arkasına ve ya yan duvara doğru hızlanırken daha kolay ve daha hızlı olan 'yanlış' ayağı kullanmak yerinde olur. Ayak hareketleriniz nasıl olsa herzaman istenildiği gibi olamayacaktır, o zaman vucudunuzu daha dengeli duruma getirmeye çalışmalısınız. İstenilen pozisyona ulaşmak için kalçaları çevirmeyi ve dizleri kullanmayı öğrenmek gerekir.
Raket Kontrolü
Vuruş anında raket yüzeyinin açısı topun ön duvara gideceği yolu belirler. Genellikle raketin ön yüzü açık olarak oynanır. Bu açıklık, topun üzerinden alta doğru vurma fırsatı verir. Oluşan bu kesme (cut) falso,bazı vuruşlarda topu hissedebilmek ve topun hızını kontrol etmek için kullanılır. Topun kontrolü de bu açıklık sayesinde artar, hata oranı düşer.
Şekil 3 : Raketin açısı ve vuruşun yüksekliği topun gideceği açıyı ve uzunluğu belirler. Bu çizimde görülen vuruşların hızı aşağı yukarı aynıdır.
Swing
Vuruşu yapabilmek için raketin savrulmasına "swing" denir. Raketi doğru tutmak kadar, swing hareketini de beraberinde eksiksiz yapmak çok önemlidir. Swing, tası su üzerinde kaydırabilmek için yaptığımız kol hareketine benzer. Elinizi taşı kaydıracakmış gibi açın; bu harekette kol yandan fırlatma hareketi yapacaktır, tabii ki elinizde taş yerine bir raket olacaktır. Daha önce açıklanan raket tutuşuna uygun şekilde raketi tutuyor iseniz, yani bileğiniz V şeklinde kalkık ise raketin başı doğal olarak forehand için sağ kulak hizasında olacaktır (backhand için sol kulak). Dirsek ise bükük ve yan karın boşluğundan bir karış gibi bir uzaklıkta olmalı. Bilek tüm swing hareketi boyunca sıkı, kalkık ve düz olmalıdır. Tabii ki bilek olması gerektiğinin dışında pozisyonu düzeltmek, topa güç kazandırmak ve ya rakibi yanıltmak için açısını yerine göre değiştirebilir. Raketi vuruş için aşağıya doğru savurduğunuzda verdiğiniz güç topa yansır. Swing ne kadar hızlı ise top da o derece hızlı olacaktır. Raketin vuruş için izlediği yol yere doğru hemen hemen dik bir açı iken, topla temas anında yere paralel bir poziyon alır. Swing hareketinde iki önemli ipucu vardır :
1. Gücünü ve kontrolünü kaybetmemek için raketin kafasını anlatılan şekilde kalkık tutun.
2. Raketin kafası vuruştan sonra aynı yönde 30 cm. kadar devam etmelidir. Raketi vuruş sonrasında devam ettirmemek güçsüz vuruşlara yol açar.
Diğer önemli bir konu da rakibinizin güvenliğidir. Swing harketi bir kulak hizasından başlayıp diğer kulak (kendi kulağınız!) hizasında bitmelidir. Vuruş anında raketi 30 cm. kadar devam ettirirseniz kol doğal olarak dirsekten bükülecek ve vuruş istediğiniz şekilde olacaktır.
Değişik swing vuruşları yapabilirsiniz. Bir kulak hizasından diğerine giden raketin hareketine "full swing" diyebiliriz. Bu güçlü vuruşlar için kullanılan swing türüdür. Topa yavaş vurarak rakibi yanıltmayı amaçlayan vuruş "short swing" dir. Ancak bunu sık yapmamak gerekir ki etkisi kaybolmasın. Diğer swing ise "compact swing"denilen vuruştur. Full swing kadar raketi açmamakla birlikte sert ve kontrollü vuruşu sağlayan ve oyunun surati nedeni ile sıkça kullanacağınız swing turudur.
İyi bir zamanlama ve kontrol için sıralama şöyledir:
1. Topu gözle takip etmek,
2. Hareketlenmek,
3. Hazırlanmak,
4. Pozisyon almak,
5. Durmak,
6. Topa vurmak,
7. T' ye dönmek için toparlanmak.
Bu sıralamada "hazırlanmak" demek, raketin vuruş için her harekete başlandığında bilekten ve koldan kalkık olarak hazır olması demektir.
Swing sonuç olarak squash için anahtar vuruştur diyebiliriz. Tüm diğer vuruşlar buradan doğmaktadır. Bu nedenle swing sağlam bir yapıya oturmalıdır. Topa vurmadan ortaya çıkan problemler topu iyi takip etmeme, zayıf teknik, kötü zamanlama ve kötü top kontrolünden kaynaklanabilir. Acele edip zamanlamayı bozmamak için çok sert vurmaya çalışmayın. Daha iyi vuruşlar yapana kadar short swing vuruşunu kullanın.
F O R E H A N D S W I N G
Hazırlık
1. Raketi erken ve önceden hazırlayın
2. Bilek kalkık olmalı
3. Dirseğinizi kırın
4. Topu takip edin
5. Ön ayakla öne doğru adım atın
6. Öndeki omuzu düşürün ve yan duvara doğru bakmasını sağlayınVuruş
1. Ağırlık transferini ön ayağa doğru vermeye devam edin
2. Öndeki bacağınızı bükün
3. Kalçalar yan duvara bakmalı
4. Topun vuruştan önce aşağıya doğru inişe geçmesine izin verin
5. Ön ayağınızın hizasındaki topa vurun
6. Raketin yüzeyi açık olmalı
7. Bilek sıkı ve dik olmalıdırSonrası
1. Kalçalar sabit durmalı
2. Ağırlığınız ön ayak üzerinde olmalı
3. Arka ayağınızı kaldırmayın ya da yerinden oynatmayın
4. Topu seyretmek için kafanızı çevirin
5. Dirseğinizi bükün
6. Raketi ön omzunuza kadar devam ettirin
B A C K H A N D S W I N G
Hazırlık
1. Raket arka omzunuza yakın olsun
2. Bilek dik
3. Raketi tutan parmakların boğumları yukarı bakacak
4. Dirsek vücuda yakın
5. Dirsek ucu yere doğru bakacak
6. Ön ayağınızı öne doğru atınVuruş
1. Omzunuzu yan duvara bakacak şekilde düşürün
2. Dirseğinizi vücudunuzun arkasına doğru hareket ettirin
3. Ağırlık transferinin ön ayağa doğru olmasına dikkat edin
4. Ön bacağınızı bükün
5. Topun vuruştan önce düşüşe geçmesine izin verin
6. Top, ön ayağınızın biraz önündeyken vurun
7. Raketin yüzeyi açık olmalı
8. Bilek sıkı ve dik olmalıSonrası
1. Kalçalarınızı sabit tutun
2. Ağırlığınızın ön bacakta olmasına dikkat edin
3. Arka ayağınızı kaldırmayın veya hareket ettirmeyin
4. Topu seyretmek için kafanızı çevirin
5. Dirseğinizi bükün
6. Raketin yüzünü kafa hizasına veya üzerine kadar devam ettirin
K O R T H A R E K E T L E R İ
Topa vurmadan önce doğru pozisyon almak, topa nereden vurmak istiyorsanız orada olmak squash oyuncusu olarak başarınızın başlıca anahtarıdır. Bazen topa yerinden vuramazsınız, nedeni yeteri kadar fit olmamanız mıdır? Yoksa oyunu iyi okuyamıyor musunuz? Belki de hızlı değilsiniz. Cevabınız bu sorularda yatabilir. Diğer bir soru ise, kort hareketlerini tam olarak biliyor ve uyguluyor musunuz? İşte esas cevap burada yatıyor. Şüphesiz fit olmanın hızlı olmanın yararı büyük, ama her şey orada bitmiyor. Hızlı olmak çok önemli ama squash kortu içinde ne kadar hızlı hareket ettiğiniz değil ne zaman ve nereden harekete başladığınız önemlidir. İyi pozisyon yakalamak için topun nereye gideceğini anlar anlamaz harekete geçin. Topa vurduktan sonra hemen T bölgesine geri dönün ki diğer vuruş için hazır olun. Kort hareketleri diğer raket kontrolü ve hareket kontrolu gibi sadece kabiliyet ile ilgili olmayıp squash alışkanlıklarının kazanılması ile de ilgilidir.
Şekil 4 : Daire içindeki alana T bölgesi denir. Eğer rakibin öne oynayacağını düşünüyorsanız B, arkaya oynayacağını düşünüyorsanız C, belirsiz ise B bölgesinde bulunmanız gerekir.Şekil 5 : Koyu renkli olarak çizilen alan içine girmeyeceğiniz alandır. En fazla bir ayağınızı içine koyarak normal vuruşlarınızı yapın. Böylece kortun ölçülerini yarılamış olursunuz.Şekil 6 : T'den topa doğru ve sonrasında da T' ye dönmek için yapmanız gereken kort hareketleridir.
Erken davranarak ve topa ulaşan doğru yolu takip ederek kortun ölçülerini azaltabilirsiniz. İdeal olarak hareketlerin başlama noktası T bölgesidir. T bölgesi, servis kutularını ayıran çizgi ile kortu yaklaşık ikiye ayıran çizginin kesiştiği bölgedir. T bölgesinden ön duvar köşelerinden birine doğru koştuğunuzu var sayalım. Köşeye doğru direk koşarsanız en büyük hatayı işlemiş olursunuz. Ön duvara yüzünüz yarı dönük şekilde olur, vuruş için yeterli yeriniz kalmamış olur. bu durumda büyük bir olasılıkla da kötü bir çarpraz kort vuruşu yaparak hatalara devam edersiniz. Doğrusu ise, T bölgesinden yine köşeye doğru koşarken sağ ve sol ayağınızı, vuruş pozisyonuna göre, yan adımlı hareket ettirerek topa doğru gerekli pozisyonu almaktır. Böylece yüzünüz ve omuzlar yan duvara bakacak ve vuruş için gerekli pozisyonunu almış olacaktır. Köşeye doğru koşarken çizdiğiniz yol köşesi yuvarlatılmış L şeklidir. Ön köşelere olduğu gibi arka köşelere de aynı şekilde koşmak gerekir. T Bölgesine dönüş yolu iki açıdan önemlidir:
1. Rakibinizi engellemediğinizden emin olmak.
2. T bölgesine mümkün olan en hızlı ve sorunsuz şekilde dönmek.
Her hangi bir köşeden T bölgesine doğru olacak bir geri dönüş hareketi önce ters taraftaki yan duvara doğru olacak, oradan da T bölgesine olacaktır. Aynı zamanda gözler de topu takip etmelidir. Yani sizi köşeye götüren L şeklindeki koşu yolunun dönüşüdür.
Ön kortta bir vuruş yaptıktan sonra geriye T bölgesine giderken sırtınızı ön duvara veya rakibe dönmelisiniz. Yan bacak hareketlerini tercih etmelisiniz. Böylece topun rakibinizin raketine gidişini ve raketinden çıkışını görebilirsiniz. oİyi kort hareketi becerisi gerçekten kortun ölçülerini sizin için yarıya indirir. Halbuki kötü olduğumuz günlerde kort bize ne kadar da büyük gelir. Aslında oldukça küçük bir alanda oynamaktayız. T bölgesinden ön duvar köşelerine en uzun uzaklık üç büyük açık adımdır. Arka tarafa olan vuruşlarda ise uzaklık genellikle 1,5 açık adımdır.
Rally sırasında iki kez duraklarsınız; T üzerinde olduğunuz ve vuruşunuzu yapacağınız andır. Bunun dışında kalan pozisyon alma mücadelesidir ve oyunun sonucunu etkiler. T üzerinde pozisyon almanız rakibin nerede olduğu ile ilgilidir.
1. Eğer rakip önünüzde; ise yarım kort çizgisi üzerine ayaklarınızı ayak uçlarınız ön duvara bakacak şekilde yerleştiriniz. Topuklarınızın üzerinde çakılı durumda olmamanız gerekir. Ayak uçlarının üzerinde her an hareket etmeye hazır olmalısınız. Bu duruş ile rakibinizin yapacağı forehand veya backhand vuruşları kontrolünüz altında olacaktır. Bu arada başınız ile omuzlarınızı topu ve rakibi takip etmek için çevirmeniz gerekir.
2. Eğer rakibiniz yanınızda veya arkanızda ise; o zaman vücudunuz ile yan duvar 45 derece açı yapacak şekilde olmalıdır. Bu rakibinizin vuruş sırasında ve sonrasında ne yaptığını izleme fırsatı verecektir. Bu pozisyonda sağ ve sol ayağınız arka köşelerden birine doğru bakıyor olacaktır.
DOĞRUYANLIŞŞekil 9 : T ve arka köşe arasındaki dairesel kort hareketi. A ve B oyouncuları sırası ile topa vurmak için saat yönünde hareket ederler. Bu backhand vuruşu için saat yönünün tersi şeklinde olur.Şekil 7 - 8 : Topa doğru koşmayın. Topa nereden vurmak istiyorsanız oraya doğru koşun.
Rakibinizin olası bir çarpraz kort vuruşunda top arkanızdaki köşeye gideceğinden 90 derecelik ani bir dönüşe de hazırlıklı olmalısınız.
Tüm bu genel açıklamaların yanında yerine göre kuralların dışına çıkıp oyununuza yaratıcılık ve esneklik kazandırmalısınız. Örnek olarak; rakibiniz önünüzde iken siz arkadan fazla yaklaşmış iseniz veya rakibiniz sizin önünüzde görüşünüzü engelleyecek şekilde vuruşunu yapmak üzere ise bu durumda siz rakibin raketini ve topu görebilmek için kenara çekilmeniz gerekir. Böylece kendinize görüş alanı yaratmış olursunuz.
Hayali Oyun
Bu kort hareketlerini geliştirmenin bir yoludur. Bu oyunda hayali bir rakibe karşı hayali bir oyun oynarsınız. Top kullanmadan yapılır. Örnek olarak, T pozisyonundan sağ ön duvar köşesine bir vuruş hamlesi yaparak tekrar eski pozisyonunuza dönersiniz. Daha sonra yana ve arkaya benzer vuruşlar denersiniz. Çalışma böyle devam eder. Bu çalışma şeklinden maksimum getiriyi elde etmek için şunlara dikkat edilmelidir:
1. Ayaklarınıza konsantre olarak, istenilen ideal şekilde hareket etmelisiniz.
2. Tam vuruş hareketi yapmalısınız.
3. Vuruş aralarında T bölgesine geri dönmelisiniz ve hayali topu takip etmelisiniz. Diğer bir deyişle gerçekmiş gibi oyun oynamalısınız.
Geometri
Squash, topun vurulduğunda geri tepeceği bir oyundur. İstenilen yere topu atmak için topun gidişte ve dönüşte izleyeceği yükseklik ve açıları iyi bilmek gerekir. Zamanında bunlar deneme yanılma yoluyla sizde yer edecektir ama yine de bazı ipuçlarını vermek yararlı olacaktır.
1. Savunma oyunu için ön duvarın üst bölgelerini kullanın.
2. Rakibi baskı altında tutmak için ön duvarın orta bölgesini kullanın.
3. Hücum oyunu için ön duvarın alt kısmını kullanın.
4. Çok risk almayın, hata için pay bırakın.
5. Topa iyi uzunluk kazandırabilmek için servis çizgisinin (cut line) üstüne vurun.
6. Kortun arkasından yapacağınız ve tekrar arkaya atmayı amaçladığınız vuruşta (drive) servis çizgisinin (cut line) üzerini amaçlayın.
7. Yine arka köşeden diğer arka köşeye yapacağız çarpraz kort vuruşunda ön duvarın hayali yarısının ötesine topu vurabilmeyi amaç edinmelisiniz.
8. Her dört köşe de hedefiniz olsun.
9. Topu yan duvardan fazla açmadan iyi bir paralellikte ve uzunlukta vurmaya kendinizi konsantre edin.
10. Üçüncü bir boyut olan yüksekliği de unutmayın.
H A T A L A R V E Ç Ö Z Ü M L E R İ
Genel
HatalarProblemlerÇözümler1. AcelecilikDengesizlik, vururken hareket etmek, kötü zamanlama, birbirine uymayan vuruşlar.Vuruş için durun ve topun size gelmesini bekleyin. Sadece yumuşak toplar vurun. Yürümeyi deneyin. Raketi iyi hazırlama alışkanlığınızı geliştirin. Gerekli olan zamanı yaratın. Duvarlara yakın toplar atın. Rakibinizi takip edin.2. Hareket halinde vurmakEtkili olmayan belirsiz vuruşlar. Vuruş sonrası toparlanmada zorluk.Dengeyi ön planda tutarak pratik yapın. Pozisyon almanızı kontrol edin. Durmak için dizlerinizi kullanın.3. Vücudun savrulmasıHassas olmayan belirsiz vuruşlar. Kafanın fazla hareketi ve topun gözden kaçması.Pozisyonunuzu kontrol edin. Durun ve vuruş için kendinizi dengeleyin. Omuzlarınız yan duvara baksın ve yan duvara paralel vuruşlar deneyin.4. Topa yakınlıkFull swing için yer yoktur. Vuruşta geriye doğru kayma olur. Kafa dikilirken top gözden kaçar. Vucut çok diktir. Ağırlık transferi yoktur.Pozisyonunuzu kontrol edin. Önceden hazırlanın ve durun. Topun size gelmesini bekleyin. Vuruş için uzanın. Dizlerinizi kullanın. Topları yan duvara yakın ve parelel oynarken siz de duvarlara yakın bölgenin dışında kalın. Üzerinize gelen toptan çekilin.5. Dik olmak (dizleri kırmamak)Zayıf denge. Durmada zorluk. Zayıf ağırlık transferi. Topun altına girememek.Topla aranızda açıklık bırakın. Dizlerinizi kullanın. Duruş şekillerini çalışın. Bazı ayak çalışması ve esneme hareketleri yapın.6. Zayıf pozisyonKötü denge, fazla vucut hareketi, isabet oranı zayıf bilekten vuruşlar.Topun peşinden koşmayın. Topu vurmak istediğiniz yere gidin.7. Kontrolsuz swingIskalama, kötü zamanlama, hassasiyet kaybı. Tehlikeli köşelerde ve duvara yakın yerlerde zorluk.Beceri düzeyinize uygun swing kullanın. Öğrenirken compact swing kullanın. Sert vurmak uğruna kontrolden vazgeçmeyin.8. Rakette kötü zamanlamaAcelecilik, ıskalma, kötü zamanlama, kötü vuruş.Raketinizi hareket ettirmeden önce topun sekmesini beklemeyin. Hareket halinde iken raketinizi hazırlayın. Pratik yaparken top ön duvara vurduğunda raketinizi geri çekin.9. Kötü pozisyon almaGeçerli top vuruşu için yetersiz zaman.Pozisyona erken girin ve topun vurmadan önce doğru yerde olduğunu görün.10. Gevşek bilekKötü raket kafası kontrolü. İsabetsiz swing.Swing süresince bileğinizi kalkık tutun. Short swing kullanın.11. Kötü top takibiIskalamakSwingi bitirene kadar topu takip etmeye devam edin.
Raket Tutuşu
HatalarÇözümleri1. Vuruş tin'in altına gidiyorRaket yüzünün açık olduğuna emin olun. Forehand oynarken baş parmak ve işaret parmağının V oluşturduğuna dikkat edin. Backhand vuruşunda ise bileğinizi içeri doğru çevirmediğinizden emin olun2. Vuruşlarda kontrol yokTüm vuruş boyunca bileğinizin sıkı olduğunu kontrol edin3. Vuruşlarda acelecilikBileğiniz dik ve raket yüzeyinin her zaman açık olduğuna dikkat edin. Vuruşlardan önce raketinizi hazır edin4. Vuruş anında raket kayıyorRaketi biraz daha sıkı tutun5. Vuruşlardan sonra ellerde yorgunluk hissiRaketi çok sıkarak tutmayın
Forehand ve Backhand
HatalarÇözümleri1. Topun ikinci kere sekmeden önce arka duvara erişecek gücünün olmamasıRaketinizin yukarıda olmasına ve omzunuzun neredeyse sırtınızın yan duvara bakacak şekilde dönmüş olmasına dikkat edin. Raketin yüzünü topa doğru daha çabuk getirin ancak vücudunuzun da sabit olmasına dikkat edin. Aynı zamanda vuruşa başlamadan hemen önce ön ayağınızın topa doğru pozisyon almasını sağlayın2. Top, kortun ortasına doğru gidiyorTopa çok önde müdahale ediyorsunuz. Daha çok bekleyin ve ön ayağınızın yanındaki topa vurmaya çalışın3. Top yan duvara gidiyorTop vücudunuzun hizasını geçmiştir yada büyük olasılıkla vuruş anında kalçalarınızı ön duvara doğru hareket ettirdiniz4. Top ön duvarın çok altına gittiDizlerinizi biraz daha bükün, raket yüzünün açık olduğundan emin olun ve tüm vuruş süresince de bileğinizi dik tutun5. Topu ıskalamak yada iyi bir vuruş yapamamakSwing sırasında gözünüzü toptan ayırmayın. Sakin olun ve vuruş sırasında vücudunuzu oynatmayın
Kort Hareketleri
HatalarÇözümleri1. Devamlı olarak topa yakın olmakTopa aceleci davranmayın; zamanınızı değerlendirin ve düzgün hareket etmeye kendinizi konsantre edin2. Topa vuruş sırasında pozisyonunuzun kötü olmasıTopa direk olarak koşmaktansa J şeklinde hareket etmeye dikkat edin3. Sürekli koşacak ve topa yetişecek çok alanınızın olmasıHer vuruştan sonra T'ye dönmeye dikkat edin
Ö Z E T
Vuruş Anında
1. Backhand ve forehand vuruşları için aynı raket tutuşunu kullanın.
2. Bileğinizi dik tutun.
3. Vuruş anında düz bir taşı su üzerinde kaydıracağınızı düşünün.
4. Vuruş sonrasında raketin en az 30 santim kadar aynı yönde ilerlediğinden emin olun.
5. Raketin yüzünü açık tutun ve vuruş için raket her zaman hazır olsun.
6. Raketinize gelen topu takip edin.
7. Swing vuruşu sırasında omuzlarınızı boşlamayın.
8. Forehand vuruşunda top öndeki ayağınızı geçer geçmez vurun. Backhand vuruşunda ise öndeki ayağınızın uzantısına gelmeden 30 cm. önceden vurun.
9. Değişik swing vuruşları yapın: short swing, compact ve full swing gibi.
10. Vuruş anında acele etmeyin, zamanızı iyi değerlendirin.
Hareket ve Pozisyon Alma Anında
1. Topa doğru koşmayın,topa vurmak istediğiniz yere koşun.
2. Vuruşu yaptıktan sonra hemen T Bölgesi'ne geri dönün.
3. T Bölgesinde dururken harekete hazır durumda bekleyin, topuklarınızın üzerinde durmayın.
4. Rakibi izleyerek erken hareket etmeye çalışın.
5. Şekil ()de belirtildiği gibi girilmemesi gereken yerlere girmeyerek kortun ölçülerini yarıya indirin.
6. Yanlış ayak ile de oynayabilmeyi geliştirin.
7. T bölgesinden hucum edeceğiniz topa L şeklinde bir yolla gidin ve aynı şekilde eski pozisyonunuza dönün.
8. Hayali oynayarak kort hareketlerinizi geliştirin.
9. Hataları azaltmaya çalışın.
10. Uygulayacağınız tüm kort hareketlerinde enerjinizi ekonomik olarak kullanmaya çalışın.