Psikolojik Antrenmanın Temel Ölçütleri

Psikolojik Antrenman,sporcuların enerji seviyelerini optimum ölçüde kullanmaları için önemli yardımcılardan biridir.


MOTİVASYON

Sporcunun davranış ve harekete geçme becerisini belirleyen bir süreçtir.Motivasyon içerisinde üç tip davranış barındırır :

Seçim : Motive olmuş sporcular disiplinli ve sürekli antrenman yapar,hedeflerini sürekli yükseltir,sezon dışı dönemlerde de antrenmandan kopmazlar.

Çaba : Motivasyon,sporcunun yoğun antrenman ve yarışma döneminde hedeflerini başarmak için konsantrasyondan ödün vermeden devam etmesine bağlıdır.

Israr : Motivasyon,sporcuların hedeflerine ulaşmada sıkıntı ve engellere karşı nasıl davrandığına da bağlıdır.Kontrol altındaki ısrar,motivasyonu arttıran en önemli unsurlardan biridir.

Sporcu motivasyonunu optimum derecede tutmak için,zihinde canlandırma antrenmanı,otojenik antrenman,gevşeme antrenmanı gibi zihinsel teknikleri belirli periyodlarla uygulamalıdır.Bireysel sporlarda ve takım sporlarında,sporculara sürekli erişilebilir yeni hedefler koymak motivasyon seviyelerini yüksek tutar.Motivasyon seviyesini yükseltme çalışmalarında sporculara verilen görevler,yetkiler,ödüller,gruplamalar,değerlendirmeler ve zaman önemli unsurlardandır.


ENERJİ YÖNETİMİ

Sporcular antrenmanda ve yarışmada sürekli dış ve iç uyaranların etkisi altındadırlar.Yüksek ve düşük uyarılma sporcuda bazı psikolojik ve fizyolojik durumların oluşmasına neden olur.Yoğun uyarılma sonucunda merkezi sinir sisteminin de etkisiyle vücuttaki savunma mekanizmaları performansın düşmesine neden olacak hormonlar salgılarlar.Aynı durum düşük uyarılma durumunda da olur bu sebepten sporcu enerjisini verimli kullanmak istiyorsa optimum uyarılma düzeyinde uyarılmış olmalıdır.

Düşük Uyarılmanın Performansa Etkileri :

Düşük uyarılma sonucunda kardiyovasküler sistem yeteri kadar yüksek tempoda çalışmadığından adaleye yeterli miktarda oksijen gitmeyecek ve adale gerektiği gibi çalışmayacaktır.Böylece sporcu gerçek performansını gösteremeyecektir.Düşük uyarılan sporcu motivasyon düşüklüğü,dikkat kaybı gibi durumları yaşar.Bunun sonucunda da başarısızlık meydana gelir.

Yüksek Uyarılmanın Performansa Etkileri :

* Kas kasılmaları ve koordinasyon problemleri
* Dikkat ile ilgili problemler
* Otomatik kontrol gerektiren becerilerde performans kaybı
* Heyecan,kaygı,endişe gibi durumlarda artış

Psikolojik antrenman,sporcuların enerji seviyelerini optimum ölçüde kullanmaları için önemli ölçüde yardımcılardan biridir.Enerji seviyesinin optimum ölçüde kullanılması sporcuların fiziksel ve zihinsel açılardan süreatrene olmalarını da engeller.


STRES YÖNETİMİ

Organizma,çevreisyle sürekli uyum içerisinde olmak zorundadır.Bireyin dış çevresindeki fiziksel koşullar ya da içinde bulunduğu sosyal ortamdaki psikolojik koşullar uyumu kolaylaştırır ya da zorlaştırır.Bireyin fiziksel ve sosyal çevreden gelen uyumsuz koşullar nedeniyle,bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrete,stres denir.

Stres üç dönemden oluşur :

İlk dönem alarm tepkisidir.Bu dönemde otonom sinir sistemi faal bir duruma geçer ve salgı bezlerini uyararak kana bol miktarda adrenalin gönderilmesini sağlar.

İkinci döneme direnç dönemi denir.Bu dönemde organizma yapmış olduğu alarm tepkisini ortadan kaldırır,stresli ortama bir tür uyum sağlar ve kandaki biyokimyasal maddeleri geri çeker.Organizma sanki normal koşullar altında işliyormuş gibi görünür ama içten içe tükenmektedir.

Üçüncü dönem ise,tükenme dönemidir,bu dönemde beden artık stresin baskısına dayanamaz,direncini kaybeder ve ilk alarm dönemindeki bazı belirtilere geri döner.Bu süreç sporcuyu olumsuz etkileyen bir süreçtir.Bundan dolayı antrenörler ve mentorler dönemsel olarak sporcuların stres seviyelerini ölçmeli ve antrenman programlarını oluştururken sporcunun stres seviyesini göz önünde bulundurmalıdırlar.Sporcular stresle başa çıkmak için ; gevşeme antrenmanları,düzenli zihinsel performans antrenmanları yapmalı,beslenmesine dikkat etmeli ve sportif performansı olumlu veya olumsuz etkileyecek maddeleri kullanmamalıdırlar.

Aşağıda antrenörlerin sporcuların stres düzeylerini ölçmelerini belirleyen bir skala verilmiştir.1'den 9'a kadar vereceğiniz değerlendirmeyle kendi durumunuzu ölçebilirsiniz.

Skala :

İstenmeyen adale kasılmalarını ne sıklıkta hissediyorsunuz ?

1,2,3,4,5,6,7,8,9

İstenmeyen semptomlarla ( Kalp ritmi bozukluğu,sık sık tuvalete gitme,sık sık soğuk terleme vs. ) ne sıklıkta karşılaşıyorsunuz ?

1,2,3,4,5,6,7,8,9

Sizin için olumsuz ve rahatsız edici düşünceleri ne sıklıkla düşünürsünüz ?

1,2,3,4,5,6,7,8,9

Negatif duyguları ve olumsuz hisleri ne sıklıkla yaşarsınız ?

1,2,3,4,5,6,7,8,9



Yazı : M.Yalçın Beşiktaş / Okan Üniversitesi Spor Yönetimi Bölümü Öğr.Gör.

Kaynak : Muscle&Fitness Türkiye Temmuz 2012 syf :128,129